Uluslararası bir gökbilim ekibi, Perseus galaksi kümesiyle çarpışan devasa, uzun süredir kayıp olan bir nesnenin doğrudan kanıtlarını ortaya çıkararak kozmik bir gizemi çözdü. Subaru Teleskobu’ndan elde edilen yüksek çözünürlüklü verileri kullanan araştırmacılar, bu eski birleşmenin kalıntılarını karanlık madde dağılımı üzerinden başarıyla takip etti.
‘Sakin Küme’ Sanılıyordu Ama İzler Vardı: Perseus Muamması
Binlerce galaksiyi kütleçekimiyle bir arada tutan galaksi kümeleri, evrendeki en büyük yapılar arasındadır ve Büyük Patlama’dan bu yana en enerjik olaylardan bazıları olan birleşmeler yoluyla büyürler. Dünya’dan yaklaşık 240 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve 600 trilyon Güneş kütlesine eşdeğer bir kütleye sahip olan Perseus kümesinin, on yıllardır birleşme sonrası kararlı bir duruma ulaştığına inanılıyordu. Belirgin bir birleşme izi taşımaması nedeniyle “ders kitabı örneği” rahatlamış bir küme olarak ünlenmişti. Ancak gözlem tekniklerindeki gelişmeler, araştırmacıların kümenin derinliklerine inerek geçmişteki bir bozulmaya dair ince ama ikna edici kanıtlar bulmasını sağladı. Bu durum temel bir gizemi ortaya çıkardı: Eğer bir çarpışma izi varsa, onunla çarpışan nesne neredeydi?
Karanlık Madde Haritası Sır Perdesini Araladı: Teleskoplar Ne Gördü?
Gizemi çözmek için ekip, Subaru Teleskobu’ndaki Hyper Suprime-Cam’den alınan arşiv verilerini analiz etti. Kütleçekimsel merceklenme (dev kütleli nesnelerin arka plandaki galaksilerden gelen ışığı bükmesi olgusu), görünmez karanlık maddeyi haritalamak için güçlü bir araç olarak kullanıldı. Bu teknik sayesinde araştırmacılar, küme merkezinin yaklaşık 1.4 milyon ışık yılı batısında, yaklaşık 200 trilyon Güneş kütlesine sahip devasa bir karanlık madde yığını tespit ettiler. Dikkat çekici bir şekilde, bu yapı Perseus kümesinin merkezine soluk ama istatistiksel olarak anlamlı bir “karanlık madde köprüsü” ile bağlıydı. Bu, iki yapı arasında geçmişte bir kütleçekimsel etkileşim olduğuna dair doğrudan kanıt sağlıyor.
5 Milyar Yıllık Kozmik Çarpışmanın Kanıtı Bulundu
Ekip tarafından yürütülen sayısal simülasyonlar, bu karanlık madde alt yapısının Perseus kümesiyle kabaca beş milyar yıl önce çarpıştığını gösteriyor. Bu çarpışmanın kalıntıları, kümenin günümüzdeki yapısını hala şekillendiriyor.
“Aradığımız Kayıp Parçaydı”: Bulgular Ne Anlama Geliyor?
Çalışmanın sorumlu yazarı Dr. James Jee, “Bu, aradığımız kayıp parçaydı,” diyor. “Perseus kümesinde gözlemlenen tüm tuhaf şekiller ve dönen gazlar, şimdi büyük bir birleşme bağlamında anlam kazanıyor.” Çalışmanın ilk yazarı Dr. HyeongHan Kim ise, “Mevcut fikir birliğine meydan okumak cesaret istedi, ancak işbirlikçilerimizin simülasyon sonuçları ve Euclid ile XRISM uzay teleskoplarından gelen son gözlemler bulgularımızı güçlü bir şekilde destekliyor,” diye ekliyor. Dr. Jee, “Bu atılım, Subaru Teleskobu’ndan elde edilen derin görüntüleme verilerini geliştirdiğimiz ileri kütleçekimsel merceklenme teknikleriyle birleştirerek mümkün oldu – bu da merceklenmenin, evrenin en büyük yapılarının gizli dinamiklerini ortaya çıkarma gücünü gösteriyor,” diyor.
Perseus Kümesi’ndeki Kozmik Gizem Çözüldü: Kayıp ‘Çarpışma Eşi’ ve Karanlık Madde Köprüsü Keşfedildi yazısı ilk önce BeeTekno yayınlanmıştır.