İzlanda’da bulunan sıra dışı kayaların incelenmesi, Batı Roma İmparatorluğu’nun sonunu getiren olaylarda ani bir iklim değişikliğinin rol oynamış olabileceğini düşündürüyor. Yeni bir araştırma, 6. yüzyılda yaşanan bir “mini” buz çağının, imparatorluğun nihai dağılmasına giden süreçte etkili olduğunu öne sürüyor.
Mini Buz Çağı Nasıl Yaşandı?
Milattan sonra 536 ile 547 yılları arasında meydana gelen üç ayrı volkanik patlama, yaklaşık 200 ila 300 yıl boyunca güneşi engelleyecek kadar kül püskürttü. Bu durum, Dünya yüzeyinin birkaç derece soğumasına neden oldu ve bu döneme ait mini buz çağının yaşanmasına yol açtı.
İzlanda’daki Kayalar Kanıt Sunuyor
Yeni araştırmada, Grönland’dan buzdağları aracılığıyla İzlanda’nın batı kıyısına taşınan kayalar incelendi. Araştırmacılar, İzlanda’nın batı kıyısındaki bir plaj terasında bulunan ve normalde siyah bazalt olması gereken beyaz renkli kayaları fark etti. Milattan sonra 500 ila 700 yılları arasına tarihlenen bir plaj katmanında bulunan bu sıra dışı granit kayaların örnekleri incelendiğinde, bunların Grönland’dan geldiği belirlendi.
Çalışma yazarlarına göre, buzdağlarının bu kayaları Grönland’daki buzullardan taşıyarak okyanus akıntılarıyla İzlanda kıyılarına getirmesi (buzla sürüklenme süreci), o dönemde büyük miktarda buzdağının hareket ettiğini gösteriyor. Bu durum, Geç Antik Küçük Buz Çağı’nın (Late Antique Little Ice Age) şiddetli olduğuna dair kanıtlara ekleniyor.
İklim Değişikliği Çöküşü Nasıl Etkiledi?
Çalışmanın baş yazarı Christopher Spencer, mini buz çağının neden olduğu önemli çevresel ve iklimsel değişimlerin, özellikle mahsul kıtlığı ve kıtlıklara karşı savunmasız bölgelerdeki göçleri etkilemiş olabileceğini belirtti. Spencer, bu stres faktörlerinin, o dönemde zaten var olan toplumsal baskıları artırarak imparatorluğun dağılmasına katkıda bulunmuş olabileceğini ifade etti.
Tarihçiler, Roma İmparatorluğu’nun çöküşünün ekonomik kriz, yönetimdeki bozulma, salgın hastalıklar, iç savaşlar ve istilalar gibi sayısız ve karmaşık nedenleri olduğunu vurguluyor. Ancak bazı tarihçiler, mini buz çağının imparatorluğun düşüşünden sonra toparlanmasını engellemiş olabileceğini düşünüyor.
Daha önceki bir araştırma da ağaç halkalarından elde edilen verilerle, volkanik faaliyetlerin neden olduğu bir iklim değişimini Roma’nın sonuyla ilişkilendirmişti. Tarihi kayıtlar da bu iklim değişimini destekliyor; Bizans tarihçisi Procopius, 536 yılında “büyük bir dehşet alameti” olarak güneşsiz bir gökyüzünden ve alışılmadık soğuklar ile mahsul kıtlığından bahsetmişti.
Bu iklim değişiminin dünya genelinde hissedildiği ve Çin’deki Kuzey Vey Hanedanlığı’nın çöküşü, Meksika’daki Teotihuacan’ın gerilemesi ve Doğu Roma İmparatorluğu’ndaki Justinianus Vebası gibi tarihi olaylarla ilişkilendirildiği belirtiliyor.
Çalışmanın Önemi Ne?
Araştırmacılar, mini buz çağının Batı Roma İmparatorluğu zaten gerilerken meydana geldiğini ve imparatorluğun düşüşünün büyük bir kısmından sonra yaşandığını belirtiyor. Ancak, bu dönemin, imparatorluğun daha önce yaptığı gibi toparlanmasını engellemiş olabileceği düşünülüyor.
Araştırmanın, geçmişteki iklim değişimlerinin büyük medeniyetler üzerindeki etkilerini anlamanın, günümüzdeki iklim değişiminin küresel dünyamızı nasıl etkileyebileceği konusunda ışık tutabileceği vurgulanıyor. Çalışma, Geology dergisinde yayımlandı.
Mini Buz Çağı Roma İmparatorluğu’nun Çöküşünde Rol Oynamış Olabilir yazısı ilk önce BeeTekno yayınlanmıştır.