Bilim insanları, İç Anadolu’daki Tuz Gölü Fayı’nın nasıl hareket ettiğine dair önemli bir keşif yaptı. Uzun zamandır fayın iki yanındaki toprakların birbirine sürtünerek yanlara doğru kaydığı düşünülüyordu. Ancak yapılan yeni bir araştırma, durumun tam tersi olduğunu gösterdi: Fay hattı boyunca topraklar birbirinden ayrılıyor, yani fay ortadan ikiye açılıyor. Bu keşif, bölgedeki deprem riskini anlamamız açısından büyük önem taşıyor.
Yanlış Bilgi Düzeltildi
Tuz Gölü Fayı, Türkiye’nin önemli jeolojik yapılarından biri. Şimdiye kadar uzmanlar bu fayın, meşhur Kuzey Anadolu Fayı gibi, yanlara doğru hareket eden (doğrultu atımlı) bir fay olduğunu düşünüyordu. Fakat Curtin Üniversitesi liderliğindeki uluslararası bir ekip, bunun doğru olmadığını kanıtladı. Araştırmacılar, fayın aslında bir “açılma fayı” olduğunu, yani iki yanındaki kara parçalarının yavaşça birbirinden uzaklaştığını belirledi. Bu, fay hattı hakkındaki temel bilgileri değiştiren bir bulgu.
Lav Akıntıları Yol Gösterdi
Peki bilim insanları bu sonuca nasıl ulaştı? Cevap, yakındaki Hasandağ volkanından akan lavlarda gizli. Geçmişte volkandan çıkan lavlar, fay hattının üzerini bir örtü gibi kaplamış. Zamanla fay hareket ettikçe, bu katılaşmış lav tabakası da fay boyunca çatlayıp ikiye ayrılmış. Bilim insanları, uydu görüntüleri ve gelişmiş laboratuvar teknikleri kullanarak bu ayrılan lav parçalarını inceledi. Lavların içindeki minik kristalleri kullanarak yaşlarını ölçtüler ve ayrılan parçaları bir yapboz gibi birleştirerek fayın ne kadar sürede ne kadar açıldığını hesapladılar. Sonuç: Fay, yılda yaklaşık 1 milimetre gibi çok yavaş bir hızla birbirinden ayrılıyor.
Deprem Riski İçin Neden Önemli?
Bu fayın yanlara kaymak yerine ayrılıyor olması neden bu kadar önemli? Çünkü bir fayın nasıl hareket ettiğini bilmek, o fayın yaratabileceği deprem tehlikesini doğru anlamanın ilk adımı. Tuz Gölü Fayı gibi daha yavaş hareket eden faylarda büyük depremler arasındaki süre çok uzun olabilir. Bu durum, tehlikenin göz ardı edilmesine yol açabilir. Fayın hareket şeklinin doğru anlaşılması, gelecekteki olası deprem risklerinin daha sağlıklı değerlendirilmesini sağlayacak. Ayrıca bu çalışma, Türkiye’nin de içinde bulunduğu ve Afrika, Arabistan ve Avrasya gibi dev kara parçalarının (levhaların) birbirini sürekli ittiği bir bölgede, yer kabuğunun bu hareketlere nasıl tepki verdiğini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.
Avustralya’daki Curtin Üniversitesi ile Türkiye (Konya Teknik Üniversitesi), Almanya ve Kanada’dan bilim insanlarının ortak çalışması olan bu araştırma, saygın bilim dergisi Communications Earth & Environment’da yayımlandı.
Tuz Gölü Fayı Hakkındaki Gerçek Ortaya Çıktı: Yanlara Kaymıyor, İkiye Ayrılıyor! yazısı ilk önce BeeTekno | Güncel Teknoloji Haberleri ve İncelemeler yayınlanmıştır.