Avrupa Uzay Ajansı (ESA), uzayın derinliklerini keşfetmek için gönderdiği Euclid teleskobundan ilk görüntü ve veri paketini yayınladı. Teleskop, evrenin genişlemesini ve karanlık madde ile karanlık enerjinin sırlarını çözmek için gökyüzünün üç farklı noktasını derinlemesine taradı. Elde edilen görüntüler, henüz bir haftalık gözlemle bile bilim dünyasını heyecanlandıracak kadar zengin veriler sundu.
Derin Uzayın Kapıları Açılıyor
Euclid teleskobu, 2023’te SpaceX’in Falcon 9 roketiyle uzaya fırlatıldığından beri gökyüzünün üç özel bölgesini yakın markaja aldı: Kuzey, Fornax ve Güney Derin Alanları. Bu bölgeler, onlarca kez tekrar gözlemlenerek evrenin en uzak köşelerine ışık tutacak. İlk veri paketi, 63 derecekarelik bir alanı (Dolunay’ın 300 katı!) kapsıyor ve 26 milyon galaksinin izini taşıyor. Bazı galaksiler 10.5 milyar ışık yılı öteden geliyor!
Kuzey’de Bir Kedi Gözü, Güney’de Kozmik Ağ
Kuzey Derin Alanı’ndaki en çarpıcı görüntü, Dünya’dan 3.000 ışık yılı uzaktaki “Kedi Gözü Nebulası” oldu. Ölmekte olan bir yıldızın saçtığı gazların oluşturduğu bu bulutsu, renkleriyle göz kamaştırıyor. Ayrıca, 590 milyon ışık yılı uzaktaki bir galaksinin etrafında Einstein’ın teorisini kanıtlayan bir “halka” keşfedildi. Güney Derin Alanı’nda ise galaksi kümelerinin kozmik bir ağ gibi birbirine bağlandığı dev yapılar ortaya çıktı.
Gönüllü Bilim İnsanları ve Yapay Zeka İş Başında
Milyonlarca galaksiyi sınıflandırmak için dünyanın dört bir yanından 10 bine yakın gönüllü, “Galaksi Zoo” projesine katıldı. Bu insanların işaretlediği verilerle eğitilen bir yapay zeka (Zoobot), 380 bin galaksinin şeklini ve özelliklerini katalogladı. Ayrıca, uzay-zamanı büken kütleçekimsel mercekler arandı. 497 adet “uzayda ışık bükülmesi” tespit edildi. ESA’dan Valeria Pettorino, “Euclid, evrenin tarihini yazmamızı sağlayacak” diyor.
Sıradaki Hedef: Karanlığın Peşinde
Şimdilik verilerin sadece %0.4’ü paylaşılsa da 34 bilimsel makale yayına hazırlandı. Önümüzdeki yıl tüm veriler açıldığında, karanlık madde ve enerjinin gizemi çözülmeye çalışılacak. Euclid’in 6 yıl boyunca her derin alanı 30-50 kez tarayacağı belirtiliyor. ESA Bilim Direktörü Carole Mundell, “Euclid, evreni anlama yolunda en güçlü keşif makinesi olacak” ifadelerini kullandı.
Avrupa Uzay Ajansı’ndan Evrenin Gizemlerine Işık Tutan İlk Görüntüler! yazısı ilk önce BeeTekno yayınlanmıştır.