Covid-19 pandemisinin küresel etkisinin üzerinden yıllar geçmiş olsa da, virüsün mutasyonları halk sağlığı için tehdit oluşturmaya devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) son raporuna göre, NB.1.8.1 adlı yeni bir Covid-19 varyantı, sadece birkaç hafta içinde endişe verici varyantlar listesinde hızla üst sıralara tırmandı. İlk olarak Asya’da belirlenen bu varyant, artık Amerika Birleşik Devletleri’nde de görülmeye başlandı.
DSÖ’nün son açıklamaları ve vakaların izlenmesi, bu varyantın yaz mevsiminin başlangıcında potansiyel bir vaka artışı yaratabileceği yönünde endişeleri artırıyor. Bu makalede, NB.1.8.1 varyantının özellikleri, yayılma hızı, sağlık sistemlerine olası etkileri ve küresel bağlamda taşıdığı riskler detaylı şekilde ele alınacaktır.
Varyantın Ortaya Çıkışı ve Yayılma Hızı
NB.1.8.1 varyantı ilk kez Ocak 2025 sonunda tespit edildi. Ancak varyantın hızla yayılması, onu izleme altında tutulan varyantlar listesinden daha üst düzeyde dikkat gerektiren bir konuma taşıdı. DSÖ’nün 28 Mayıs 2025 tarihli durum raporuna göre, bu varyant sadece dört hafta içinde dünya çapında bildirilen vakaların yaklaşık %10’unu oluşturdu. Bu oran, sadece bir ay önce %2 seviyesindeydi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ise bu varyantın şu ana kadar ABD’de 20’den az vakada tespit edildiğini bildirdi. Ancak Çin gibi ülkelerde NB.1.8.1 varyantı ile ilişkili olarak vaka artışı ve hastane yatışlarında ciddi yükselişler yaşandı. Bu, varyantın bulaşıcılığının yüksek olabileceğini düşündürüyor.
NB.1.8.1’in Genetik Yapısı ve Mutasyon Özellikleri
NB.1.8.1 varyantı, 2021 yılında ortaya çıkan Omicron soyuna ait bir alt varyant olarak sınıflandırılıyor. Genetik olarak halen Omicron’un geniş ailesine ait olması, virüsün tamamen yeni bir tür olmadığını gösteriyor. Bu da varyantın Omicron’un ilk ortaya çıktığı dönemde olduğu gibi dramatik bir küresel salgın başlatma ihtimalinin düşük olduğu anlamına geliyor.
Bununla birlikte, NB.1.8.1 varyantında bazı spesifik mutasyonlar bulunuyor. Bu mutasyonların, virüsün hücrelere giriş yeteneğini artırdığı, bağışıklıktan kaçma mekanizmalarını güçlendirdiği ve dolayısıyla bulaşma potansiyelini yükselttiği düşünülüyor. Ancak şu ana kadar varyantın diğer varyantlara göre daha ciddi bir hastalık tablosu oluşturduğuna dair bir kanıt bulunmamaktadır.
DSÖ’nün raporunda şu ifadeler yer alıyor:
“NB.1.8.1 varyantının mevcut varyantlara kıyasla halk sağlığı açısından artan bir risk oluşturduğu yönünde henüz bir veri bulunmamaktadır.”
Küresel Risk Hâlâ Sürüyor
Covid-19 artık salgının ilk yıllarında olduğu kadar büyük bir küresel felaket olmasa da, DSÖ’nün verileri virüsün tamamen ortadan kalkmadığını gösteriyor. 11 Mayıs 2025 itibarıyla dünya genelinde Covid-19 test pozitiflik oranı %11 seviyesine ulaştı. Bu, Temmuz 2024’ten bu yana görülen en yüksek oran.
Ayrıca DSÖ’nün son değerlendirmesine göre, Covid-19 ile ilişkili küresel halk sağlığı riski, Temmuz-Aralık 2024 döneminde olduğu gibi halen “yüksek” kategorisinde yer alıyor. Özellikle düşük aşılama oranları ve yeni varyantların ortaya çıkması, bu riskin süregeldiğini gösteriyor.
ABD’de Aşılamadaki Gerileme
NB.1.8.1 varyantının ABD’de yayılması, özellikle yaşlı yetişkinler arasında aşılamadaki düşüşle birleştiğinde daha da ciddi bir risk oluşturuyor. DSÖ verilerine göre, 75 ülkede 65 yaş üstü yetişkinlerin sadece %1,68’i 2024 yılı içinde Covid-19’a karşı güçlendirici aşı dozunu aldı.
Bu durum, yaşlı bireyler başta olmak üzere ciddi hastalık riski taşıyan grupların korunmasız kaldığını ortaya koyuyor. Güçlendirici aşılar, özellikle Omicron soyundan gelen varyantlara karşı etkili koruma sağladığı için bu eksiklik, yeni varyantların daha kolay yayılmasına olanak tanıyabilir.
Amerika’da mevcut yönetimin pandemi politikaları da aşılama oranlarının düşmesine katkıda bulunmuş durumda. Uzun süredir aşı karşıtı görüşleriyle tanınan Robert F. Kennedy Jr.’ın yönetimindeki Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı (HHS), CDC’nin hamile kadınlar ve küçük çocuklar için yaptığı aşı tavsiyelerini geri çekti. Ayrıca yeni nesil aşıların geliştirilmesine yönelik bazı projeler ya iptal edildi ya da kaynak yetersizliği nedeniyle yavaşladı.
Yaz Aylarında Yeni Bir Dalga Mümkün mü?
NB.1.8.1 varyantı ile ilgili en büyük endişelerden biri de yaz sezonuna denk gelmesidir. Yaz ayları, insanların daha fazla seyahat ettiği, sosyal etkinliklerin arttığı bir dönemdir. Kapalı ortamlarda geçirilen sürelerin artması ve bireysel dikkat eksiklikleri, bu tür varyantların daha hızlı yayılmasına sebep olabilir.
Bu noktada NB.1.8.1’in tespit edildiği bölgelerde yakın zamanda vaka artışları yaşandığı da dikkate alınmalı. Çin başta olmak üzere bazı Asya ülkelerinde hastaneye yatışlarda ciddi yükselişler raporlandı. Eğer benzer bir eğilim ABD’de veya Avrupa’da da görülmeye başlarsa, sağlık sistemleri tekrar baskı altına girebilir.
Covid-19 Hâlâ Tehlikeli
Covid-19’un günümüzde daha az öldürücü olduğu sıklıkla dile getirilse de, istatistikler virüsün halen önemli bir sağlık yükü oluşturduğunu gösteriyor. Ekim 2024 ile Mayıs 2025 arasında, sadece ABD’de 30.000 ila 50.000 kişinin Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. Aynı dönemde 430.000’e kadar kişinin hastaneye yatırıldığı bildiriliyor. Bu rakamlar, ortalama bir grip sezonunun yüküyle kıyaslanabilir düzeyde.
Bu tabloya NB.1.8.1 gibi yeni varyantların etkisi henüz tam olarak yansımamış durumda. Ancak düşük bağışıklık seviyeleri, aşılamada gerileme ve varyantın potansiyel bulaşıcılığı birleştiğinde, yeni bir dalga için zemin hazırlanmış olabilir.
Ne Yapmalı?
Yeni varyantların tehdit oluşturduğu böyle bir dönemde bireylerin alabileceği bazı önlemler halen önemini koruyor:
-
Mevcut aşı tavsiyelerine uymak ve güçlendirici dozları ihmal etmemek.
-
Kalabalık ortamlarda maske kullanmak, özellikle kapalı ve iyi havalandırılmayan alanlarda.
-
El hijyenine dikkat etmek ve hastalık belirtileri gösteren bireylerden uzak durmak.
-
Gerektiğinde hızlı test kitleriyle kendi durumunu kontrol etmek.
-
Semptomlar gösterildiğinde izolasyon kurallarına uymak.
Sakin Kal, Hazırlıklı Ol
NB.1.8.1 varyantı şu an için diğer varyantlara kıyasla daha fazla yayılma hızı gösteriyor olsa da, mevcut veriler bu varyantın daha ağır hastalıklara yol açtığını göstermiyor. Ancak düşük aşılama oranları ve halk sağlığı önlemlerinin zayıflaması, potansiyel bir dalga riskini artırıyor.
DSÖ’nün ifadesiyle, “Covid-19 ile ilişkili küresel halk sağlığı riski yüksek kalmaya devam ediyor.” Bu ifade, pandeminin artık küresel bir felaket boyutunda olmasa da, sorumluluk almayı gerektiren bir halk sağlığı sorunu olarak sürdüğünü gösteriyor.
Yeni varyantlar, bize tekrar hatırlatıyor ki virüs hâlâ aramızda. Önlemler gevşetilmiş olsa da, bilinçli ve bilim temelli yaklaşımlar, olası tehlikeleri en aza indirmenin tek yolu olmaya devam ediyor.
Yaz Aylarında Yeni Covid-19, NB.1.8.1 Varyantı ABD’ye Ulaştı yazısı ilk önce BeeTekno | Güncel Teknoloji Haberleri ve İncelemeler yayınlanmıştır.