Karbon içeren göktaşları, karbon içermeyenlere kıyasla neden daha az şiddetli darbe izleri gösterdiği uzun süredir bir merak konusuydu. Kobe Üniversitesi’ndeki bilim insanları, bu 30 yıllık gizemi çözerek, darbe sırasında oluşan gazların kanıtları uzaya fırlattığını keşfetti. Bu buluş, sadece eski bir soruyu yanıtlamakla kalmıyor, aynı zamanda gelecekte Ceres’e yapılacak bir örnek toplama görevi için de yol gösteriyor.
Darbe Sırasında Oluşan Gazlar Şok Kanıtlarını Uzaya Fırlatıyor
Göktaşlarının çarpışması sonucu neler olduğunu anlamak, güneş sisteminin evrimini kavramak için büyük önem taşıyor. Ancak, karbon içeren göktaşlarının, karbon içermeyenlere göre çok daha az yüksek hızlı darbe kanıtı göstermesi, gezegen bilimcileri ve göktaşı örneklerini inceleyen astrobiyologları şaşırtıyordu. Kobe Üniversitesi astrofizikçisi KUROSAWA Kosuke, “Darbe fiziği uzmanıyım ve göktaşı materyalinin darbelere nasıl tepki verdiğini, yani ‘şok metamorfizması’ olarak adlandırılan şeyi inceliyorum. Bu soru benim için çok ilginçti,” diyor.
Yeni Deneyler Karbonun Rolünü Ortaya Koydu
Kurosawa, 20 yıl önce başka bir Kobe Üniversitesi araştırmacısı tarafından ortaya atılan, darbenin göktaşındaki su içeren minerallerden gazlaşmış buhar ürettiği ve buharın kanıtları uzaya fırlattığı teorisinden ilham aldı. Ancak Kurosawa, bu teorinin yeterli su buharı üretip üretmeyeceği konusunda hesaplamaların yapılmadığını ve su içermeyen karbonlu göktaşlarının da daha az şoklanmış göründüğünü belirtti. Karbon içeren malzemelerin şok altında farklı davrandığını düşünerek, geliştirdiği iki aşamalı hafif gaz tabancasıyla bu fikri araştırmaya karar verdi. Bu düzenek, Kurosawa ve ekibinin, karbonlu ve karbonsuz göktaşlarını taklit eden bir numuneye yüksek hızlı bir pelletin çarpmasıyla oluşan gazları, tabanca atışının kendisinden kaynaklanan gazlarla kontamine olmadan toplamasını ve analiz etmesini sağladı.
Karbon İçeren Göktaşları Aslında Daha Az Şoklanmamış
Kobe Üniversitesi ekibinin Nature Communications dergisinde yayınladığı sonuçlara göre, karbon içeren göktaşlarına yapılan darbeler, aşırı sıcak karbon monoksit ve karbondioksit gazları üreten kimyasal reaksiyonlara neden oluyor. Kurosawa, “Oluşan patlamanın momentumunun, çevredeki yüksek oranda şoklanmış kaya materyalini uzaya fırlatmaya yetecek kadar güçlü olduğunu bulduk. Bu tür patlamalar karbon açısından zengin göktaşlarında meydana gelirken, karbon açısından fakir olanlarda meydana gelmiyor,” diyor. Ekip bu nedenle, karbon içeren göktaşlarının daha az şoklanmadığı, aksine kanıtların kelimenin tam anlamıyla uçup gittiği sonucuna vardı.
Ceres Görevi İçin Önemli İpuçları Sağlıyor
Ancak her şey kaybolmuş değil. Cüce gezegen Ceres gibi daha büyük uzay kayalarında, ekip yerçekiminin fırlatılan materyali yüzeye geri çekebilecek kadar güçlü olabileceğini hesapladı. Kurosawa, “Sonuçlarımız, Ceres’in bu darbeler sonucu oluşan yüksek oranda şoklanmış materyali biriktirmiş olması gerektiğini öngörüyor ve bu nedenle bunun gelecek nesil gezegen keşif görevlerini planlamak için bir yol gösterici olduğuna inanıyoruz,” diye açıklıyor.
Uzaya Saçılan Kanıtlar: Bazı Göktaşlarının Neden Daha Az Darbe Almış Göründüğü Çözüldü yazısı ilk önce BeeTekno yayınlanmıştır.